Czy srebro jest antybakteryjne?

1. Metale szlachetne używane w lecznictwie
2. Nanosrebro w opakowaniach Herbzy

Ten post możesz również odsłuchać!

Metale szlachetne używane w lecznictwie

Metale szlachetne to nie tylko srebro i złoto. To także platyna, pallad czy iryd. Swoje miejsce w medycynie, od najdawniejszych lat, zajmują srebro, złoto oraz platyna¹. Obecnie również są stosowane. Złoto – w kosmetologii w leczeniu chorób reumatycznych. Srebro – w stomatologii do wypełniania ubytków. Platyna – w onkologii¹. Dziś skupimy się na właściwościach antybakteryjnych.

Srebro

Działa silnie antybakteryjnie, a nie wykazuje toksyczności wobec ludzkich komórek.¹ Oddziałuje na bakterie Gram (+), Gram (-)² oraz grzyby. Stosowane jest tutaj srebro kationowe, a nie sam metal, ponieważ jest słabo reaktywny. Mechanizm działania polega najprawdopodobniej na swobodnym przenikaniu metalu przez błonę komórkową bakterii, blokowaniu ich potencjału elektrycznego uszkodzeniu procesu replikacji komórek bakteryjnych poprzez wiązanie z DNA.  Bakterie bardzo rzadko wytwarzają oporność na srebro, co jest bardzo korzystne i ważne, ponieważ brak skutecznych antybiotyków staje się jednym z największych problemów medycyny¹. 

Najczęściej spotykaną postacią leku są plastry opatrunkowe ze srebrem. Stosowane są na ciężko gojące się rany, które są już zakażone bądź zagrożone infekcją³.

Złoto

Nieco odmienna sytuacja ma miejsce w przypadku złota. Stwierdzono, że jedynie w bardzo dużym stężeniu złoto działa bakteriostatycznie. Wiąże się to najprawdopodobniej z bardzo małą reaktywnością tego pierwiastka⁴. Jednakże może z powodzeniem być stosowane jako nośnik antybiotyków, wzmacniając ich działanie. Istnieją doniesienia, że w odpowiednich połączeniach, np. z chitozanem czy biomolekułami z grzyba Lignosus rhinocerotis aktywność antybakteryjna w stosunku do bakterii Gram(-) jest zadowalająca⁵.  Na pewno działanie złota wobec mikroorganizmów wymaga dalszych badań. Pewnym pocieszeniem może być fakt, iż stwierdzono działanie antygrzybiczne nanocząsteczek złota⁴. 

Bardzo obiecujące wyniki przyniosło zastosowanie połączonych nanocząsteczek srebra i złota. Prowadzą one do uszkodzenia ściany komórkowej bakterii, wzmagają produkcję reaktywnych rodników tlenu i przyspieszają proces apoptozy, czyli  śmierci komórki⁶. 

Platyna

Platyna, podobnie jak srebro i złoto, również posiada właściwości antybakteryjne. Nanocząsteczki zawierające platynę wykazały aktywność bakteriostatyczną wobec takich gatunków bakterii, jak: E.coli, Staphyloccocus aureus, Salmonella thypi oraz na szczepy z rodzaju Bacillus. Nie jest to może efekt tak oszałamiający jak w przypadku srebra, ale zauważalny⁷. 

Pallad

Także inny metal szlachetny z grupy platynowców – pallad wykazuje właściwości antybakteryjne. Zbadano połączenia pomiędzy palladem a antybiotykami z grupy tetracyklin – tetracykliną, doksycykliną oraz chlorotetracykliną. Kompleksy takie wykazały aktywność bakteriostatyczną wobec bakterii, które wcześniej wykształciły oporność wobec tetracyklin. Stwierdzono zdecydowanie silniejsze działanie, chociażby wobec bakterii E.coli niż w przypadku samych antybiotyków, bez dodatku palladu⁸.

Nanosrebro w opakowaniach Herbzy

W Herbzy wykorzystujemy specjalne opakowania wielokrotnego użytku. Są to certyfikowane pojemniki do przewozu żywności, mające charakter opakowań medycznych. Zawierają one cząsteczki nanosrebra, wobec czego mają właściwości antybakteryjne oraz antygrzybiczne. Zapobiega to skażeniu mikrobiologicznemu oraz sprawia, że zioła dłużej zachowują przydatność do spożycia. Należy przy tym pamiętać, że tworzywo takie jest całkowicie bezpieczne dla ludzi – nanocząsteczki srebra nie przechodzą do żywności, nie zachodzi także żadna interakcja z obecnymi tam ziołami. 

Jak widać, metale szlachetne nie stanowią jedynie elementu biżuterii. Mają one także szerokie zastosowanie w medycynie, a jednym z nich jest działanie antybakteryjne. Cały czas trwają intensywne badania, które mają na celu lepsze poznanie działania tych pierwiastków. Być może wobec problemu coraz mniejszej skuteczności antybiotyków i gorączkowego poszukiwania nowych metod zwalczania mikroorganizmów, nanocząsteczki metali szlachetnych w niedalekiej przyszłości będą miały jeszcze szersze zastosowanie niż ma to miejsce do tej pory.

Mgr Farm. Maciej Ciach

Bibliografia:

¹ Żelazowska R., Pasternak K. Metale szlachetne: srebro (Ag), Złoto (Au), Platyna (Pt) w biologii i medycynie, ROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XL, 2007, 2, str. 205 – 209
² Bakterie Gram(+) w obrazie mikroskopowym barwią się na fioletowo Metodą Grama, nie wyróżnia się zewnętrznej błony komórkowej, grubsza ściana komórkowa. Bakterie Gram(-) barwią się na czerwono, wyróżnia się zewnętrzną błonę, ściana jest cieńsza.
³https://www.convatec.pl/leczenie-ran-i-ochrona-skory/opatrunki-aquacel/aquacel-agplus-extra/ [dostęp 2.09.2020]
⁴ Ying Z., Thabitha P., Shareena D., Hua D., Hongtao Y. Antimicrobial Activity of Gold Nanoparticles and Ionic Gold Journal of Environmental Science and Health, 2015, 33, str. 286-294
⁵ Katas H., Sin Lim C., Hamdi Nor Azlan A.Y., Buang F., Fauzi M., Busra M. Antibacterial activity of biosynthesized gold nanoparticles using biomolecules from Lignosus rhinocerotis and chitosan Saudi Pharmaceutical Jorunal, 2019, 2, str. 283-292
⁶ Wang Y., Wan J., Miron R.J., Zhao Y., Zhang Y. Antibacterial properties and mechanism of gold-silver nanocages Nanoscale, 2016, 8, str. 11143-11152
⁷ Rajendran S., Prabha S.S., Rathis R.J., Singh G., Al-Hashem A. Antibacterial activity of platinum nanoparticles Nanotoxicity, 2020, 12, str. 275-281
⁸ Guerra W i wsp., Synhesis, characterization and antibacterial activity of three palladium (II) complexes of tetracyclines Journal of Inorganic Biochemistry 2005, 99, str. 2348-2354