Len zwyczajny

1. Substancje aktywne
2. Działanie lecznicze
3. Glikozydy cyjanogenne
4. Dawkowanie i bezpieczeństwo

Ten post możesz również odsłuchać!

Trochę botaniki:

Len zwyczajny (Linum usitatissimum L.) jest gatunkiem rośliny, należącym do rodziny lnowatych (Linaceae). Jest powszechnie wykorzystywany w różnych gałęziach przemysłu – jako roślina włóknista czy spożywcza. My jednak skupimy się na leczniczych właściwościach lnu.

Substancje aktywne

Jako surowiec zielarski wykorzystywane są dojrzałe nasiona lnu (Lini semen). Jest to typowy surowiec śluzowy, zawiera nawet do 10% polisacharydów. Len, podobnie jak inne nasiona, zawiera duże ilości oleju tłustego, ale wyróżnia go duża zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych). Z innych związków warto wyróżnić glikozydy cyjanogenne, lignany, fitosterole, białko. 

Działanie lecznicze

Z nasion lnu wykonuje się maceraty. Mają one działanie powlekające – łagodzą stany zapalne błon śluzowych w obrębie jamy ustnej, gardła i przewodu pokarmowego.  Stosowane są więc powszechnie jako środki łagodzące w stanach zapalnych żołądka i jelit, a pomocniczo w chorobie wrzodowej i chorobach górnych dróg oddechowych. Za działanie to odpowiada śluz roślinny.

Nasiona lnu, podane z płynem, pęcznieją w jelitach, co skutkuje zwiększeniem objętości treści jelitowej i pobudzeniem perystaltyki. Można więc stosować ten surowiec jako środek lekko przeczyszczający w krótkotrwałych zaparciach. Zewnętrznie zaś obserwuje się efekt zmiękczania i łagodzenia stanów zapalnych skóry. Ze sproszkowanych nasion można przygotować kataplazmy (czyli jednocześnie gorące i wilgotne okłady, gdzie surowiec znajduje się w małym woreczku) do zastosowania w różnych zmianach skórnych (czyraki, owrzodzenia). 

Nasiona lnu znajdziemy w pojedynczych preparatach (w wersji zmielonej bądź niezmielonej), a także w mieszankach ziołowych. Dostępny jest także olej lniany oraz maść zawierająca wyciąg lnu. Ten ostatni znajdziemy także w różnego rodzaju kremach, o działaniu zmiękczającym i regenerującym naskórek.

Glikozydy cyjanogenne

Dużo kontrowersji wzbudzają glikozydy cyjanogenne. Obecne są one nie tylko w lnie, ale w wielu innych gatunkach roślin, przede wszystkim w nasionach. Ich szkodliwość polega na tym, że na skutek rozpadu wydziela się szkodliwy cyjanowodór. Powoduje on zaburzenie procesów metabolicznych i sprawia, że niemożliwe staje się wykorzystanie tlenu w komórkach. Są jednak i dobre wiadomości!

Po pierwsze, organizm ludzki ma zdolność zmniejszania toksyczności cyjanowodoru. Po drugie, pod wpływem wody dochodzi do rozpadu glikozydów cyjanogennych. Stosowanie nasion lnu zgodnie z zaleceniami na pewno nie okaże się szkodliwe!

Dawkowanie i bezpieczeństwo

Zdarzają się reakcje alergiczne na surowiec. Nie wolno go stosować w mechanicznej niedrożności jelit, gdy zaparcia trwają dłużej niż 2 tygodnie oraz gdy nie ustępują po 4 dniach od rozpoczęcia terapii. 

Jako środka przeczyszczającego, powinno się stosować 10-15 gram nasion,
z dodatkiem 150 ml wody, maksymalnie 3 razy dziennie. Zewnętrznie w kompresach z 30-50 g nasion, zmieszanych z wodą. 

Preparaty doustne nie powinny być stosowane przez dzieci poniżej 12 roku życia. Nie ma dowodów na szkodliwość stosowania maceratu podczas ciąży i w okresie karmienia piersią. 

Mgr Farm. Maciej Ciach

Bibliografia:

1. Farmakognozja pod redakcją Ireny Matławskiej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu,2008, Poznań 
2. Farmakognozja Stanisław Kohlmunzer, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2000, Warszawa 
3. European Union herbal monograph on Linum usitatissimum L., semen
4. Vetter J. Plant cyanogenic glycosides Toxicon 2000, 38, str. 11-36