Eukaliptus posiada ok. 600 odmian gatunkowych, a swój rozgłos zdecydowanie zawdzięcza koalom australijskim, dla których stanowi główny składnik pokarmowy.

Skupimy się na jednej z nich – Eukaliptusie gałkowym (Eucalyptus globulus L.) z rodziny Mirtowatych (Myrtaceae), który jest cenioną rośliną leczniczą. Dzięki jego zastosowaniu zawładnął rynkiem kosmetycznym, farmaceutycznym i spożywczym. Pochodzi z kontynentu australijskiego, skąd zawędrował do Afryki, Azji, Europy i Północnej Ameryki. Jego hodowla w naszych warunkach klimatycznych jest trudna, ze względu na to, że wymaga specjalnego klimatu.

CHEMIZM SUROWCA

Surowcem farmaceutycznym jest liść eukaliptusa gałkowego (Eucalypti folium). Ze świeżego surowca pozyskuje się olejek eteryczny (Eucalypti aetheroleum).

W składzie fitochemicznym możemy wymienić:

• głównie olejek eteryczny (znajdziemy w nim takie związki jak eukaliptol, p-cymen, α-pinen, kamfen, felandren, limonen);
• garbniki;
• flawonoidy;
• triterpeny;
• gorycze, żywice i woski.

DZIAŁANIE I WYKORZYSTANIE

Obecnie wykorzystuje się głównie działanie wykrztuśne. Liście eukaliptusa, a częściej sam olejek eteryczny są stosowane doustnie w przeziębieniach i grypie z towarzyszącym kaszlem, zapaleniu oskrzeli i zatok. W stanach zapalnych górnych dróg oddechowych używa się go również do inhalacji.

Surowiec dodatkowo posiada działanie antyseptyczne i słabo rozkurczowe. Olejek eukaliptusowy często jest stosowany zewnętrznie w stanach zapalnych skóry, bólach reumatycznych i artretycznych, a także w zwalczaniu wszawicy.

DAWKOWANIE I PRZECIWWSKAZANIA

Średnia dobowa dawka surowca to 4-6 g. Olejku eukaliptusowego w przypadku inhalacji powinno się używać 3-6 kropli, natomiast w zastosowaniu zewnętrznym 5-10% roztworu.

U niemowląt i dzieci w wieku poniżej 30 miesiąca życia nie należy stosować preparatów z eukaliptusem, ze względu na ryzyko skurczu krtani. W tej grupie nie jest również zalecane użycie zewnętrzne w obrębie twarzy, a zwłaszcza nosa.

Olejku eukaliptusowego nie powinno się podawać przy stanach zapalnych przewodu pokarmowego i schorzeniach wątroby. W przypadku kobiety w ciąży przed zastosowaniem preparatu z olejkiem eukaliptusowym zaleca się konsultację z lekarzem.

Bibliografia:

1. Farmakognozja pod redakcją Ireny Matławskiej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, 2008, Poznań
2. Farmakognozja Stanisław Kohlmunzer, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2000, Warszawa
3. EMA