Wszystkie Wpisy
Maceraty
Odwary, napary i maceraty to płynne, wodne wyciągi sporządzone z odpowiednio przygotowanych surowców roślinnych. Każda z tych form jest inna i dedykowana dla konkretnej grupy roślin charakteryzującej się swoistymi właściwościami. Największą popularnością wśród nich cieszą się wciąż napary i wydawałoby się, że pozostałe formy odeszły w zapomnienie. Jednak nic bardziej mylnego! Maceraty są wciąż wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym.
Są one jedną z prostszych form do sporządzenia w recepturze. Dedykowane są przede wszystkim dla surowców śluzowych, tj. nasiona lnu czy liść prawoślazu.
Sam proces maceracji jest sposobem wytrawiania surowców roślinnych polegającym na wyodrębnieniu konkretnych składników z materiału, który stanowi surowiec roślinny, poprzez moczenie go w rozpuszczalniku – najczęściej wodzie – o temperaturze pokojowej. Proces jest prowadzony do momentu wyrównania stężeń pomiędzy surowcem, a uzyskiwanym płynem.
W praktyce laboratoryjnej wykonanie maceracji polega na opłukaniu małą ilością wody na lejku z gazą przepisowo rozdrobnionych surowców (lub całych np. nasion lnu) w celu usunięcia pyłu i innych zanieczyszczeń, a następnie zalaniu tak przygotowanej substancji wodą o temperaturze pokojowej. Następnie całość należy dokładnie wymieszać i odstawić na 30 minut. Po tym czasie odcedzić przez podwójną gazę, pozostałość przepłukać i uzupełnić wodą do przepisanej ilości. Macerat wykonuje się w stosunku 1:20.
Maceraty są nietrwałe, podatne na zanieczyszczenia drobnoustrojami i należy je sporządzać ex tempore, czyli bez zwłoki. Powinny być zużyte przez 7 dni od sporządzenia i przechowywane w chłodnym, mało naświetlonym miejscu. Jednak można je konserwować, co zabezpiecza je przed wpływem mikroflory, ale nie zapobiega zmianom powstającym na skutek hydrolizy czy „starzeniu się” koloidów.
Jaki jest cel ich stosowania i jakie właściwości posiadają? Wszystko jest zależne od tego jakich substancji roślinnych użyjemy do sporządzenia maceratu. Oprócz tego idealnie sprawdzą się jako toniki, wcierki we włosy i skórę głowy.
Bibliografia:
- Farmakognozja pod redakcją Ireny Matławskiej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, 2008, Poznań
- Farmakognozja Stanisław Kohlmunzer, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2000, Warszawa
- Receptura dla studentów farmacji, L.Krówczyński, Wydawnictwo PZWL, 2000, Warszawa
Eukaliptus gałkowy
Eukaliptus posiada ok. 600 odmian gatunkowych, a swój rozgłos zdecydowanie zawdzięcza koalom australijskim, dla których stanowi główny składnik pokarmowy.
Skupimy się na jednej z nich – Eukaliptusie gałkowym (Eucalyptus globulus L.) z rodziny Mirtowatych (Myrtaceae), który jest cenioną rośliną leczniczą. Dzięki jego zastosowaniu zawładnął rynkiem kosmetycznym, farmaceutycznym i spożywczym. Pochodzi z kontynentu australijskiego, skąd zawędrował do Afryki, Azji, Europy i Północnej Ameryki. Jego hodowla w naszych warunkach klimatycznych jest trudna, ze względu na to, że wymaga specjalnego klimatu.
CHEMIZM SUROWCA
Surowcem farmaceutycznym jest liść eukaliptusa gałkowego (Eucalypti folium). Ze świeżego surowca pozyskuje się olejek eteryczny (Eucalypti aetheroleum).
W składzie fitochemicznym możemy wymienić:
- głównie olejek eteryczny (znajdziemy w nim takie związki jak eukaliptol, p-cymen, α-pinen, kamfen, felandren, limonen);
- garbniki;
- flawonoidy;
- triterpeny;
- gorycze, żywice i woski.
DZIAŁANIE I WYKORZYSTANIE
Obecnie wykorzystuje się głównie działanie wykrztuśne. Liście eukaliptusa, a częściej sam olejek eteryczny są stosowane doustnie w przeziębieniach i grypie z towarzyszącym kaszlem, zapaleniu oskrzeli i zatok. W stanach zapalnych górnych dróg oddechowych używa się go również do inhalacji.
Surowiec dodatkowo posiada działanie antyseptyczne i słabo rozkurczowe. Olejek eukaliptusowy często jest stosowany zewnętrznie w stanach zapalnych skóry, bólach reumatycznych i artretycznych, a także w zwalczaniu wszawicy.
DAWKOWANIE I PRZECIWWSKAZANIA
Średnia dobowa dawka surowca to 4-6 g. Olejku eukaliptusowego w przypadku inhalacji powinno się używać 3-6 kropli, natomiast w zastosowaniu zewnętrznym 5-10% roztworu.
U niemowląt i dzieci w wieku poniżej 30 miesiąca życia nie należy stosować preparatów z eukaliptusem, ze względu na ryzyko skurczu krtani. W tej grupie nie jest również zalecane użycie zewnętrzne w obrębie twarzy, a zwłaszcza nosa.
Olejku eukaliptusowego nie powinno się podawać przy stanach zapalnych przewodu pokarmowego i schorzeniach wątroby. W przypadku kobiety w ciąży przed zastosowaniem preparatu z olejkiem eukaliptusowym zaleca się konsultację z lekarzem.
Bibliografia:
- Farmakognozja pod redakcją Ireny Matławskiej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, 2008, Poznań
- Farmakognozja Stanisław Kohlmunzer, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2000, Warszawa
- EMA
Najnowsze komentarze