1. Składniki fitochemiczne jeżówki
   
2. Działanie i zastosowanie
   
3. Dawkowanie oraz środki ostrożności
   

Rośliną powszechnie wykorzystywaną w okresie jesiennym do zwalczania przeziębień jest jeżówka purpurowa. Łacińska nazwa rośliny to Echinacea purpurea (L.). Należy ona do rodziny astrowatych – Asteraceae³. Jako surowiec farmaceutyczny wykorzystuje się ziele jeżówki^1,3.

Składniki fitochemiczne jeżówki

Do najważniejszych składników fitochemicznych występujących w zielu jeżówki należą^1,3:

• flawonoidy (pochodne kwercetyny, kemferolu oraz izoramnetyny) – wykazują efekt przeciwzapalny i antyoksydacyjny (utleniają wolne rodniki, czyli szkodliwe dla organizmu cząsteczki),
• olejek eteryczny,
• kwasy fenolowe (m.in. kwas kawowy oraz jego pochodne i kwas cykoriowy) – stymulują aktywność immunologiczną,
• z innych związków warto nadmienić alkamidy oraz polisacharydy – także stymulują aktywność immunologiczną poprzez aktywację cytokin zapalnych,
• wbrew powszechnej opinii w jeżówce purpurowej nie występuje echinakozyd, znaleźć go można jednak w innych surowcach z rodzaju Echinacea.

Działanie i zastosowanie

Jeżówka wykazuje działanie^1,2,3,4:

• immunostymulujące,
• przeciwzapalne,
• poprawiające wydolność oddechową,
• przeciwdrobnoustrojowe.

Przetwory z ziela jeżówki stosuje się wewnętrznie, w celu podwyższenia odporności oraz w leczeniu przeziębienia i grypy, a pomocniczo w chorobach infekcyjnych oraz stanach zapalnych dróg oddechowych. Zewnętrznie można wykorzystać jeżówkę w źle gojących się ranach, odmrożeniach oraz oparzeniach, aczkolwiek ma to miejsce dość rzadko ^1,2,3.

Dawkowanie oraz środki ostrożności

Wyciąg z ziela jeżówki purpurowej wchodzi w skład tabletek, płynów oraz kropli. Są to głównie preparaty złożone. Jeżówka dostępna jest także w formie sypanego zioła. Dzienna dawka to 6-9 ml wyciągu z surowca lub 2 gramy zioła, przygotowanego w postaci naparu^1,3. Jeśli leki zawierające jeżówkę stosowane są przez 7 dni, a nie następuje poprawa, powinno się je odstawić i zacząć przyjmować silniejsze preparaty, a także skonsultować swój stan z lekarzem bądź farmaceutą.

Podczas stosowania wyciągów z ziela jeżówki może dojść do reakcji alergicznych, objawiających się obrzękiem twarzy, świądem i wysypką. Istnieje ryzyko nasilenia objawów atopowego zapalenia skóry^3,4. Przeciwwskazania do stosowania tego surowca to choroby autoimmunologiczne, AIDS, białaczka oraz choroby układowe (jak gruźlica, leukozy i kolagenozy), a także podczas przyjmowania leków immunosupresyjnych^3,4.

Ze względu na brak wiarygodnych badań nie zaleca się stosowania wyciągu z jeżówki u kobiet ciężarnych oraz karmiących piersią. Podobnie rzecz ma się ze stosowaniem jeżówki u dzieci poniżej 12 roku życia.

Mgr Farm. Maciej Ciach

Bibliografia:

1. Farmakognozja pod redakcją Ireny Matławskiej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, 2008, Poznań 
2. Farmakognozja Stanisław Kohlmunzer, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2000, Warszawa
3. European Unionherbal monograph on Echinacea purpurea(L.) Moench, herba recens
4. Profile działania leków roślinnych B. Gehrman, W-G. Koch, C.O.Tschirch, H. Brinkman, MedPharm Polska, 2006, Wrocław